Trong nửa thế kỷ trước, kết quả từ sự kết hợp giữa Lennon và McCartney đã được ghi dấu bằng sự ra đời của một kỷ nguyên mới trong lịch sử âm nhạc - một trong số đó là việc kết hợp nhiều thể loại nhạc đã được chấp thuận, như chơi đàn sitar cùng với đàn violon và sử dụng công nghệ như một loại nhạc cụ. Chúng ta biết rằng nhóm nhạc The Beatles rất sáng tạo, nhưng bằng cách nào họ có được sự sáng tạo đó vẫn còn là một điều bí ẩn.

Vậy thật ra họ đã làm những gì?

Công thức bí mật

Các nhà trị liệu về hôn nhân sử dụng một công thức để đánh giá về những mối quan hệ.

Đối với một cuộc hôn nhân bình thường, công thức này khá đơn giản: Một cộng một bằng hai. Hai người đều có những thế mạnh riêng, và khi được đặt cạnh bên nhau thì sẽ trở thành một cặp đôi hòa hợp.

Đối với một cuộc hôn nhân không suôn sẻ, thật thú vị là công thức này sẽ thay đổi thành: Một cộng một bằng một, và thường thì lý do là vì người này kéo người kia xuống.

Nhưng những cuộc hôn nhân thành công thì hoàn toàn khác. Có thể bạn đã từng nghe nhiều câu chuyện về hôn nhân thành công, hay chính bạn may mắn được trải nghiệm. Người chồng là một đầu bếp tài năng; người vợ là một thợ làm vườn siêu việt. Anh chồng dạy ngữ pháp cho những đứa con; cô vợ thì dạy cho chúng cách xoa dịu những cuộc tranh cãi. Anh ấy là một người có tầm nhìn chiến lược; chị ấy là một nhà tổ chức. Khi kết hợp với nhau, họ còn đạt được nhiều hơn cả tổng số hai người cộng lại, và công thức ấy chuyển sang dạng lũy thừa: Một cộng một bằng ba.

 

Công thức bí mật này còn có thể áp dụng cho bất kỳ mối quan hệ nào.

Nhóm nhạc The Beatles là một ví dụ tiêu biểu minh họa cho kết quả sẽ đạt được khi bạn nhóm những người phù hợp lại với nhau. Những thành tựu của nhóm củng cố cho một niềm tin được hầu hết các thành viên trong cộng đồng doanh nghiệp ủng hộ – rằng hợp tác chính là “nhiên liệu” tạo nên thành công. Chắc chắn chúng ta đều được hưởng lợi khi làm việc nhóm, và điều này thường xuyên xảy ra, một cộng một sẽ bằng ba.

Nhưng nếu điều đó sai thì sao?

Nếu chúng ta hiểu sai bài học từ thành công của Lennon và McCartney thì sao? Sẽ như thế nào nếu thành công của nhóm The Beatles thật ra dạy chúng ta một điều gì đó hoàn toàn khác chứ không phải hiệu quả của sự hợp tác làm việc?

Tại sao hợp tác làm việc thường không mang lại hiệu quả

Trên lý thuyết, hợp tác có rất nhiều lời lợi ích như: Nhờ có nhiều người cùng nhau động não, chúng ta có thể vượt qua những thách thức bằng những "vũ khí trí tuệ tuyệt vời" hơn. Càng thu thập được nhiều quan điểm, chúng ta càng dễ dàng xóa bỏ những điểm mù, khám phá ra những giải pháp sáng tạo và giảm thiểu những sai lầm.

Lý luận logic này dường như không nào bác bỏ được. Vì thế thật đáng ngạc nhiên khi những nghiên cứu về sự hợp tác lại mang đến những kết quả khác nhau. Trước hết, một số nghiên cứu đã chứng minh động não sẽ làm giảm tính sáng tạo. Và khi tìm kiếm kỹ hơn ở các tài liệu thì thấy rằng động não không hẳn là thủ phạm duy nhất. Đôi khi, chính hợp tác làm giảm đi chất lượng công việc của chúng ta.

• Hợp tác làm sản sinh ra sự tự tin sai lầm. Một nghiên cứu đăng trên tờPsychological Science chứng minh rằng khi làm việc với người khác để đưa ra một quyết định nào đó, chúng ta trở nên quá tự tin vào tính chính xác của tư duy tập thể. Sự gia tăng mức độ tự tin mà chúng ta đạt được trong quá trình làm việc nhóm chỉ giúp chúng ta phấn khởi trong thời gian ngắn – nhưng sẽ làm lu mờ đi những đánh giá cá nhân, và chúng ta có xu hướng tùy tiện tiếp nhận những thông tin bên ngoài, là thứ ngăn cản chúng ta có những lựa chọn tốt nhất.

• Hợp tác mở đầu cho áp lực. Khi cùng làm việc với người khác, chúng ta phải đối mặt với một lựa chọn bất khả thi giữa chất lượng công việc và chất lượng của những mối quan hệ ở nơi làm việc. Các bài nghiên cứu cho thấy áp lực xã hội làm cho thành viên trong nhóm có xu hướng đồng tình với quan điểm của số đông, cho dù có những lúc họ tin rằng quan điểm của số đông là hoàn toàn sai. 

• Làm việc nhóm làm gia tăng sự lười biếng. Bạn đã từng đến một buổi họp mà chỉ có mình bạn chuẩn bị trước chưa? Và rồi bạn được trải nghiệm tình trạng lười biếng xã hội (social loafing) – người ta có xu hướng ít nỗ lực hơn khi làm việc nhóm. Khi cùng làm việc với nhiều người khác, người ta có xu hướng nghĩ rằng ai đó chứ không phải mình nên là người lãnh đạo.

Cái giá của sự cộng tác

Còn nhiều vấn đề khác nghiêm trọng hơn xảy ra khi làm việc nhóm, khi làm việc trong môi trường hợp tác cao, bạn sẽ càng bị áp lực nặng – đây chính là một sát thủ thầm lặng nguy hiểm. Bạn phải tham gia mọi cuộc họp, đàm thoại hội nghị, và nhận hàng loạt email như một cái giá vô hình. Các nhà kinh tế gọi nó là chi phí cơ hội, và nó khiến bạn không thể hoàn thành nhiều việc vì cứ mãi bận rộn “hợp tác.”

Ở rất nhiều tổ chức, cấp bậc càng cao, bạn càng được mời gọi cộng tác nhiều hơn. Về mặt trí thức thì đó là một loại thuế lũy tiến.

Vậy tại sao chúng ta lại ưu tiên phương pháp kém hiệu quả đó? Một phần là do thói quen còn một phần là do kỳ vọng chung. Tất nhiên, cũng có nhiều rủi ro về mặt cảm xúc khi phải độc lập đưa ra những ý tưởng riêng, và gây chia rẽ khi bạn không hợp tác với người khác.

Tuy nhiên, vẫn còn lý do khác khiến ta rất khó nhìn ra lợi ích từ việc hợp tác: Việc hợp tác trông có vẻ hiệu quả hơn so với thực tế vì nó khiến tâm trí chúng ta cảm tưởng như vậy. Khi là một phần của nhóm thì ta dễ dàng cảm thấy mình làm việc hiệu quả hơn, lắng nghe ý kiến của người khác và đưa ra các nhận xét – nhất là khi so với việc đơn độc ngồi vào bàn làm việc, mắt chỉ nhìn chằm chằm vào màn hình vi tính.

Thật tệ là tiến độ công việc thường chỉ là ảo tưởng.

Điều này làm dấy lên một câu hỏi thú vị. Nếu hợp tác thường làm sụt giảm hiệu quả công việc, vậy tại sao nó lại có tác dụng tuyệt vời đối với nhóm The Beatles?

Nghệ thuật hợp tác thành công

Paul McCartney và John Lennon đều không phải là những nhà tâm lý học, nhưng phương pháp hợp tác họ sử dụng nêu bật rất nhiều lời khuyên mà ngày nay các chuyên gia thường tư vấn cho các tổ chức để giúp các nhóm làm việc hiệu quả hơn.

1. Lập nhóm với những người làm được những việc bạn không thể làm.McCartney có khả năng sáng tác giai điệu rất xuất sắc trong khi Lennon có kỹ năng viết lời bài hát giỏi hơn. Hầu hết các giai điệu của McCartney rất sôi nổi còn bài hát của Lennon thường sâu lắng. McCartney thuận tay trái; Lennon thì không. Khi chơi nhạc cùng nhau, họ hưởng lợi từ việc phát triển các hợp âm của bài hát, dễ dàng đưa vào những nốt nhạc phù hợp với thang âm hơn.

Bài học: Hợp tác mang lại hiệu quả cao nhất khi đồng đội bổ sung cho nhau chứ không phải là những bản sao về khả năng của nhau. (Bên cạnh đó, kỹ năng giống nhau sẽ dẫn đến việc tranh giành quyền lực.)

2. Phân biệt rõ vai trò của mỗi người. Vấn đề lười biếng xã hội (Social loafing) là không thể tránh khỏi. Điều đó xảy ra khi trách nhiệm của mọi người quá mơ hồ và các thành viên không biết rõ phạm vi vai trò của mình và của người khác. Khi McCartney và Lennon hợp tác với nhau, họ phân chia rất rõ ràng (trong từng bài hát) rằng ai là người sáng tác chính và ai là người sẽ đưa ra những ý kiến.

Bài học: Vạch ra trách nhiệm của mỗi người ngay từ khi bắt đầu dự án sẽ giúp các thành viên nhìn rõ hướng đi và có ý thức tự chủ.

 

 Hợp tác thành công sẽ tạo nên sức mạnh tập thể to lớn. 

3. Chú trọng làm việc cá nhân. Hầu hết ý tưởng sáng tạo bay bổng chỉ xuất hiện tại nơi chỉ có mình ta, khi đang làm việc một mình. Người ta nghĩ rằng McCartney và Lennon là một nhóm sáng tác nhạc, nhưng sự thật là ý tưởng của những bài hát được “thai nghén” khi họ ở một mình. Họ chỉ cùng làm việc sau khi đã có được những ý tưởng đủ đến mức họ nghĩ là có thể bắt đầu, và khi đã sẵn sàng góp ý. Chúng ta sẽ đánh giá giá trị của một ý tưởng tốt hơn sau khi đã suy nghĩ về chủ đề đó, chứ không phải là khi mới nghe tới ý tưởng đó lần đầu.

Bài học: Sử dụng thời gian bàn luận để trao đổi ý tưởng, chứ không phải là để hình thành ý tưởng.

Sẽ rất ngu ngốc nếu nói rằng hợp tác lúc nào cũng dẫn đến thiệt hại. Nếu không có hợp tác, chúng ta sẽ không có được Apple, Google, hay Microsoft, chưa kể đến các hãng máy bay hay bản đồ ADN. Hợp tác chỉ không phải là thuốc chữa bách bệnh mà chúng ta buộc phải tin theo.

Một cộng một vẫn có thể bằng ba không? Đương nhiên là có thể. Nhưng để đạt được điều đó cần phải có một lối tư duy khác để nhận ra những cạm bẫy của việc hợp tác, và phải tiếp nhận một quan điểm nghiêm túc bị né tránh tại hầu hết nơi làm việc: Thừa nhận những điểm yếu của cá nhân là cách duy nhất để chúng ta có thể thấy được thế mạnh chung của cả đội.

Tác giả: Ron Friedman
Nguồn: www.psychologytoday.com 

(trích trong www.ubrand.cool, website THƯƠNG HIỆU CÁ NHÂN đầu tiên Việt Nam)