|
 TS. Hoàng Kim
ĐÊM YÊN TỬ BÌNH MINH NGÀY MỚI. Hoàng Kim. Nhà thơ Trần Đăng Khoa khuyến khích tôi viết về Đêm Yên Tử: "@ Hoàng Kim Cám ơn bác đã yêu quý cậu Khoa. Nhưng chuyện đã qua lâu rồi, chúng ta hãy để cậu “yên giấc ngàn thư”, vì cu cậu cũng đã xong phận sự. Tôi chỉ tò mò, sao bác lên Yên Tử giữa đêm? Bác lại có nhiều vốn liếng về Yên Tử và Trần Nhân Tông, giá bác làm thơ hay viết bút ký, tùy bút về Đêm Yên Tử thì hay biết mấy. Đặc biệt là không khí Yên Tử. Đã có nhiều bài thơ, ca khúc rất hay viết về vùng đất này. Thêm một tấm lòng và góc nhìn nữa của Hoàng Kim cũng sẽ làm cho Yên Tử phong phú thêm đấy. ( * Phản hồi từ: TRẦN ĐĂNG KHOA http://blogtiengviet.net/laokhoa 30.09.11@07:28). Cảm ơn Trần Đăng Khoa đã khuyến khích mình viết về Yên Tử. Mình sẽ cố gắng. Đêm Yên Tử bình minh ngày mới, tài liệu đó xem tiếp... ở đây .
ĐÊM YÊN TỬ NGHĨ VỀ CÔN SƠN
Tôi viết cảm nhận này trực tiếp trên trang mạng của Khoa . Ý nghĩ chảy nhanh ra đầu bút. Tôi đang đánh máy bài thơ Em kể chuyện này chưa kịp lưu thì cảm nhận của Khoa hiện ra: “@Hoang Kim. Cám ơn bác đã cho tôi những tư liệu rất hay về nhà thơ Xuân Diệu. Động tác và tính cách là rất chuẩn. Xuân Diệu đúng như vậy. Hy vọng dịp nào chúng ta gặp nhau. Chúc bác thành công trong sự nghiệp Dạy và Học”.
Hãy khoan, Khoa ơi để mình kể bạn nghe chuyện Đêm Yên Tử nghĩ về Côn Sơn nhé.
Mình ám ảnh chuyện này quá. Chuyện này ví như: Sự ghi ơn người khai sinh chữ quốc ngữ; Nguyễn Du đâu chỉ đại thi hào; Hồ Chí Minh rất ít trích dẫn; Bác có nhầm lẫn kẻ phi thường; Qua đèo chợt gặp mai đầu suối, Tâm linh đọc lại và suy ngẫm … Đó đều là những bí ẩn lịch sử cần người minh triết để thấu hiểu để trao lại… Mình nếu như không viết được vào ô cảm nhận này, vào chính thời điểm này thì hình như ít người hiểu thấu. Đêm Côn Sơn của Khoa là đêm lạ lùng !
Đêm Yên Tử nghĩ về Côn Sơn là đêm thiêng kỳ lạ. “Tỉnh thức giữa đêm thiêng Yên Tử. Để thấm hiểu đức Nhân Tông. Ta thành tâm đi bộ . Lên tận đỉnh chùa Đồng. Tâm sáng Ức Trai trong tựa ngọc.” Hình như bí ần của Nhân Tông và Nguyễn Trãi đã mách Khoa ở Đêm Côn Sơn và đã gợi cho mình nhìn thấy một chút dấu hiệu nhận biết để mách cho Khoa và chính mình ghi lại. Thơ văn Lý Trần, Lê, Mạc, đặc biệt là các tác gia Trần Nhân Tông, Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Phùng Khắc Khoan, Đào Duy Từ, Nguyễn Du đều cần những chuyên luận kỹ.
Năm trước khi “Chân dung và đối thoại” vừa mới ra lò. Mình nhớ cái chi tiết của Khoa khi nói về Đêm Côn Sơn trong đó có bốn câu:
“Ngoài thềm rơi cái lá đa.
Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng.
Mờ mờ ông bụt ngồi nghiêm.
Nghĩ gì ông vẫn ngồi yên lưng đền”.
Khoa viết rằng Xuân Diệu khen Khoa nghe tinh, có giác quan tinh tế, và Xuân Diệu đã thay một chữ “nghĩ” cho chữ “sợ”mà ông Bụt hóa thành cơ thể sống, đã thành sự sống. Sự thẩm thơ tinh tưởng của Xuân Diệu là vậy. Ông chỉ thay đổi một chữ mà bài thơ biến đổi cả thần thái. Chữ “nghĩ “ này hay tương tự chữ “đi” trong câu thơ “Trái đất ba phần tư nước mắt/ Đi như giọt lệ giữa không trung” làm đổi thần thái câu thơ “Trôi như giọt lệ giữa không trung” mà Khoa đã bình luận. Mình muốn bình thêm cái ý “thần đồng” nghĩa là “tuổi nhi đồng mà làm được những điều như có thần mách bảo”. Khoa né tránh bình luận chuyện này và viết “bây giờ thì y đã già và dứt khoát không phải là kẻ đắc đạo, vậy mà y vẫn phải còng lưng , ý ạch vác cái cây thánh giá ở lứa tuổi trẻ con.” Thực ra, phải nhìn nhận rằng Khoa có những câu thơ rất quý và rất lạ , lúc trẻ con mà đã viết được những câu “thần đồng” như trên mà người lớn không thể viết nổi.
Mình đã có cảm giác thật kỳ lạ khi một mình lúc ba giờ khuya ngồi ở dưới chân Bụt Trần Nhân Tông nơi vòm đá hang cọp phía sau chùa Bảo Sái gần đỉnh chùa Đồng. Nơi đó và giờ đó là lúc Trần Nhân Tông mất. Người từ chùa Hoa Yên lúc nữa đêm đã nhờ Bảo Sái – một danh tướng cận vệ và đại đệ tử thân tín – cõng Người lên đây. Bảy trăm năm sau, giữa đêm thiêng Yên Tử, ngồi một mình trong đêm lạnh, đúng nơi và đúng vào khoảng ba giờ khuya lúc đức Nhân Tông mất, mình lắng nghe tiếng lá cây gạo trên 700 tuổi rơi rất mỏng lúc canh khuya. Bóng của Phật Nhân Tông mờ mờ ngồi nghiêm ngồi yên bình thản lưng đền. Lúc đó vụt hiện trong đầu mình bài kệ “Cư trần lạc đạo” của đức Nhân Tông và bài thơ Yên Tử “đề Yên Tử sơn, Hoa Yên Tự” của Nguyễn Trãi văng vẳng trong thinh không thăm thẳm vô cùng.
Bài thơ chiêu tuyết Nguyễn Trãi “đêm Côn Sơn” của Khoa chính hợp với sự kiện này. Tôi phục Khoa quá! Khoa ơi, hãy tin tôi đi. Những câu thơ thần đồng sức người không viết được. Khoa đã may mắn chạm được mạch tâm linh dân tộc, như tiếng đàn bầu ngân lên từ ruột trúc, mới viết được những câu thơ hay và lạ đến thế. Khoa ngẫm xem những câu thơ sau đây của Nguyễn Trãi tả Bình minh trên Yên Tử thật đúng là thần bút: “Non thiêng Yên Tử, đỉnh kỳ phong. Trời mới ban mai đã rạng hồng. Vũ trụ mắt soi ngoài biển cả. Nói cười lồng lộng giữa không trung.” Nguyễn Trãi viết thơ trên đỉnh Yên Tử lúc ban mai. Vậy Người leo núi từ khi nào? Đi từ hôm trước hay đi từ lúc nửa đêm như đức Nhân Tông? E chỉ có Yên Tử trả lời.
LÊN NON THIÊNG YÊN TỬ
Hoàng Kim
Tỉnh thức giữa đêm thiêng Yên Tử
Để thấm hiểu đức Nhân Tông
Ta thành tâm đi bộ
Lên tận đỉnh chùa Đồng
Tâm sáng Ức Trai trong tựa ngọc
“Yên sơn sơn thượng tối cao phong
Tài ngũ canh sơ nhật chính hồng
Vũ trụ nhãn cùng thương hải ngoại
Tiếu đàm nhân tại bích vân trung
Ủng môn ngọc sóc sâm thiên mẫu
Quải ngọc châu lưu lạc bán không
Nhân miếu đương niên di tích tại
Bạch hào quang lý đổ trùng đồng” (1)
Non thiêng Yên Tử đỉnh kỳ phong
Trời mới ban mai đã rạng hồng
Vũ trụ mắt soi ngoài biển cả
Nói cười lồng lộng giữa không trung
Giáo ngọc quanh nhà giăng vạn khoảnh
Cỏ cây chen đá rũ tầng không
Nhân Tông bảo tháp còn lưu dấu
Mắt sáng hào quang tỏa ánh đồng. (2)
* Non thiêng Yên Tử
Nghìn năm Thăng Long, Đông Đô, Hà Nôi
Bảy trăm năm đức Nhân Tông
Non sông bao cảnh đổi
Kế sách một chữ Đồng
Lồng lộng gương trời buổi sớm
Trong ngần, thăm thẳm, mênh mông …
(1) Thơ Nguyễn Trãi
(2) Bản dịch thơ của Hoàng Kim
Nửa đêm, ngày Mồng một tháng Mười một năm Mậu Thân (1308), sao sáng đầy trời, Trúc Lâm hỏi: “Bây giờ là mấy giờ?”. Bảo Sát thưa: “Giờ Tý”. Trúc Lâm đưa tay ra hiệu mở cửa sổ nhìn ra ngoài và nói: “Đến giờ ta đi rồi vậy”. Bảo Sát hỏi: “Tôn sư đi đâu bây giờ?”. Trúc Lâm nói: “Mọi pháp đều không sinh. Mọi pháp đều không diệt. Nếu hiểu được như thế. Chư Phật thường hiện tiền. Chẳng đi cũng chẳng lại”. ( trước đó) sách “Tam tổ thực lục”, bản dịch, Tư liệu Viện Khảo cổ học, ký hiệu D 687, trang 12 ghi: “Ngày 18 ngài lại đi bộ đến chùa Tú Lâm ở ngọn núi Kỳ Đặc, Ngài thấy rức đầu. Ngài gọi hai vị tì kheo là Tử Danh và Hoàn Trung lại bảo: ta muốn lên núi Ngoạ Vân mà chân không thể đi được thì phải làm thế nào? Hai vị tỳ kheo bạch rằng hai đệ tử chúng tôi có thể đỡ đại đức lên được. Khi lên đến núi, ngài cảm ơn hai vị tỷ kheo và bảo các ngươi xuống núi tu hành, đừng lấy sự sinh tử làm nhàm sự. Ngày 19 ngài sai thị giả Pháp Không lên am Tử Tiêu ở núi Yên Tử giục Bảo Sát đến ngay núi Ngoạ Vân….. Ngày 21, Bảo Sát đến núi Ngoạ Vân, Ngài thấy Bảo Sát đến mỉm cười nói rằng ta sắp đi đây, sao ngươi đến muộn thế?” Sách Đại Việt sử ký toàn thư, bản dịch, Nhà Xuất Bản Văn hoá Thông tin, 2004, trang 570 chép “Mùa đông tháng 11, … ngày mồng 3, thượng hoàng (Trần Nhân Tông) băng ở Am Ngoạ Vân Núi Yên Tử”.
TRÚC LÂM YÊN TỬ VÀ NGHÊ VIỆT
“Thầy còn dạo bước cõi tiên. Con ươm mầm sống xanh thêm ruộng vườn. Mang cây lộc trúc về Nam ken dày phên giậu ở miền xa xôi”. Tôi ngưỡng vọng đức Nhân Tông nên mang Trúc Lâm về trồng ở đất phương Nam và cảm khái viết bài thơ Ngọc phương Nam (Am Ngọa Vân) đối họa với Thuyền độc mộc.
Am Ngoạ Vân (hay Chùa Ngoạ Vân) nay thuộc thôn Tây Sơn, xã Bình Khê huyện Đông Triều, Quảng Ninh. Chùa nằm ở sườn Nam của ngọn núi cao thuộc dãy núi Yên Tử, núi có tên chữ là Bảo Đài Sơn hay núi Vảy Rồng hoặc Vây Rồng như cách gọi của nhân dân địa phương ngày nay. Chùa nằm ở độ cao khoảng 600m so với mặt nước biển. Đó là những kết quả, tư liệu và bằng chứng khoa học thu được qua quá trình điều tra, khảo sát của Nguyễn Vân Anh ở Viện Khảo cổ học, với tư cách là người trực tiếp tham gia cuộc điều tra nghiên cứu quần thể di tích Ngoạ Vân và Hồ Thiên, xã Bình Khê, Đông Triều Quảng Ninh.
THUYỀN ĐỘC MỘC NGỌC PHƯƠNG NAM
Thuyền độc mộc
Trịnh Tuyên
Quên tên cây
làm thuyền
Tận cùng nỗi cô đơn-
độc mộc! Khoét hết ruột
Chỉ để một lần ngược thác
bất chấp đời
lênh đênh…
Ngọc phương Nam
Hoàng Kim
Hứng mật đời
thành thơ
Việc nghìn năm hữu lý
Trạng Trình Đến trúc lâm
Đạt năm việc lớn hoàng thành
Đất trời xanh
Yên Tử …
Lên Yên Tử trãi nghiệm và thấu hiểu “Sách nhàn đọc dấu câu CÓ câu KHÔNG”, “giấu” hay là “dấu” đây?
Trúc Lâm đại sĩ xuất sơn chi đồ năm 1363, bức họa Phật Hoàng Trần Nhân Tông do Trần Giám Như vẽ.
Hữu cú vô cú -有句無句- của Trần Nhân Tông
Nguyên văn chữ Hán phiên âm Hán Việt
有句無句，Hữu cú vô cú,
藤枯樹倒。Đằng khô thụ đảo.
幾個衲僧，Kỷ cá nạp tăng,
撞頭嗑腦。Chàng đầu hạp não,
有句無句，Hữu cú vô cú,
體露金風。Thể lộ kim phong.
兢伽沙數，Căng già sa số.
犯刃傷鋒。Phạm nhẫn thương phong.
有句無句，Hữu cú vô cú
立宗立旨。Lập tông lập chỉ.
打瓦鑽龜，Đả ngõa toàn quy,
登山涉水。Đăng sơn thiệp thủy.
有句無句，Hữu cú vô cú,
非有非無。Phi hữu phi vô.
刻舟求劍，Khắc chu cầu kiếm,
索驥按圖。Sách ký án đồ.
有句無句，Hữu cú vô cú,
互不回互。Hỗ bất hồi hỗ.
笠雪鞋花，Lạp tuyết hài hoa,
守株待兔。Thủ chu đãi thố.
有句無句，Hữu cú vô cú,
自古自今。Tự cổ tự kim.
執指忘月，Chấp chỉ vong nguyệt,
平地陸沉。Bình địa lục trầm.
有句無句，Hữu cú vô cú,
如是如是。Như thị như thị.
八字打開，Bát tự đả khai,
全無巴鼻。Toàn vô ba tị.
有句無句，Hữu cú vô cú,
顧左顧右。Cố tả cố hữu.
阿刺刺地，A thích thích địa,
鬧聒聒地。Náo quát quát địa.
有句無句，Hữu cú vô cú,
忉忉怛怛。Điêu điêu đát đát.
截斷葛藤，Tiệt đoạn cát đằng,
彼此快活。Bỉ thử khoái hoạt.
—-
DỊCH NGHĨA
Câu hữu câu vô,
Như cây đổ, dây leo héo khô.
Mấy gã thầy tăng,
Đập đầu mẻ trán.
Câu hữu câu vô,
Như thân thể lộ ra trước gió thu.
Vô số cát sông Hằng,
Phạm vào kiếm, bị thương vì mũi nhọn.
Câu hữu câu vô,
Lập công phái, ý chỉ.
Cũng là dùi rùa, đập ngói,
Trèo núi lội sông.
Câu hữu câu vô,
Chẳng phải hữu, chẳng phải vô,
Khác nào anh chàng khắc mạn thuyền mò gươm,
Theo tranh vẽ đi tìm ngựa ký.
Câu hữu câu vô,
Tác động qua lại với nhau.
Nón tuyết giày hoa,
Ôm gốc cây đợi thỏ.
Câu hữu câu vô,
Từ xưa đến nay,
Chỉ chấp ngón tay mà quên vầng trăng,
Thế là chết đuối trên đất bằng.
Câu hữu câu vô,
Như thế như thế!
Tám chữ mở ra rồi,
Hoàn toàn không còn điều gì lớn nữa.
Câu hữu câu vô,
Quay bên phải, ngoái bên trái.
Thuyết lý ầm ĩ,
Ồn ào tranh cãi.
Câu hữu câu vô,
Khiến người rầu rĩ.
Cắt đứt mọi duyên quấn quýt như dây leo,
Thì hữu và vô đều hoàn toàn thông suốt.
Nguồn: Wikisource
"Hãy quay về với tự thân chứ không tìm ở đâu khác". Vua Trần Nhân Tông hỏi Tuệ Trung Thượng Sĩ về tôn chỉ, Thượng sĩ đáp: “Hãy quay về tự thân chứ không tìm ở đâu khác”. Trần Nhân Tông bừng tỉnh ngộ, bèn xốc áo, thờ làm Thầy. Lên non thiêng Yên Tử để chứng ngộ và thấu hiểu những kiệt tác vô giá Thơ Thiền Trần Nhân Tông và Thơ Thiền Tuệ Trung Thượng Sĩ.
Vị Thiền sư Trúc Lâm Yên Tử hỏi và tôi trả lời: “- Người đi đâu tối qua? – Con trở về tự thân. – Người thấy gì đêm thiêng? – Con ngộ khi ban mai ngày mới.
TÌM VỀ ĐỨC NHÂN TÔNG
Kinh Dịch xem chơi, yêu tính sáng yêu hơn châu báu.
Sách Nhàn đọc giấu, trọng lòng rồi trọng nữa hoàng kim…
(Trần Nhân Tông)
Người ơi con đến đây tìm
Non thiêng Yên Tử như tranh họa đồ
Núi cao trùng điệp nhấp nhô
Trời xuân bảng lãng chuông chùa Hoa Yên
Thầy còn dạo bước cõi tiên
Con ươm mầm sống xanh thêm ruộng vườn
Mang cây lộc trúc về Nam
Ken dày phên giậu ở miền xa xôi
Cư trần lạc đạo Người ơi
Tùy duyên vui đạo sống đời thung dung
Hành trang Thượng sĩ Tuệ Trung
Kỳ Lân thiền viện cành vươn ra ngoài
An Kỳ Sinh trấn giữa trời
Thơ Thiền lưu dấu muôn đời nước non …
"Sách Nhàn đọc dấu câu có câu không" ẩn hiện như tiềm long, một trong chín đứa con của rồng (long sinh cửu tử) theo thời mà biến hóa. Nghê Việt được phổ biến rộng trong dân gian thời Trần và được đúc kết bởi tác phẩm ““Tiềm Xác Loại Thư” của Trần Nhân Tích. Toan Nghê là linh vật có sức mạnh phi thường giống như sư tử mèo thần, thích nghỉ ngơi, điềm tĩnh chăm chú chọn cơ hội, nhưng khi ra tay thì cực kỳ mau lẹ, dũng mãnh và hiệu quả. Kim Nghê là linh vật giống như kỳ lân trâu ngựa thần, có tài nuốt lửa nhả khói, nội lực thâm hậu, nhanh mạnh lạ lùng, dùng để cưỡi đưa chủ nhanh đến đích. Nghê Thường là linh vật ngây dại như trẻ thơ, nhởn nhơ như nai rừng, tin yêu như thục nữ nhưng vô cùng quý hiếm. Nghê Dân Gian là linh vật gác cổng giữ nhà tin cẩn như chó nhà và tinh khôn như chó sói.
Đêm Yên Tử là bài học lớn. Tình yêu cuộc sống thật kỳ diệu. "Sách Nhàn đọc dấu lúc có lúc không”. Yên Tử là hình ảnh không lời. Nghê Việt là rồng thiêng ẩn ngữ.
Trúc Lâm Yên Tử là tìm lại chính mình.
Hoàng Kim
Tài liệu dẫn và ghi chú quan trọng
(1) THU NGUYỆT VÀ HOA CỎ ĐỜI THƯỜNG.
Thơ Thu Nguyệt
"Ngồi buồn làm phát chơi ngông
Lôi ra một chậu xương rồng đếm gai.
Đếm qua đếm lại đếm hoài.
Vẫn dư ra một cái gai là mình!
Cái gai tuy mập mà xinh (?).
Cho nên thiên hạ tưởng mình là hoa.
Thật ra thật ra thật ra.
Tận cùng bản chất nó là cái gai!
Ủa mà gai có gì sai.
Không gai sao cái đám này có hoa! .
Hahaha..." Hahaha...
Thơ Hoàng Kim
"Thật ra thật ra thật ra.
Tân cùng bản chất nó là không gai.
Có không mọi chuyên ở đời.
Dịu dàng hoa cỏ là nơi tìm về.
Đêm Yên Tử lắng tai nghe.
Mỏng như chiếc lá nghiêng về thinh không.
Ẩn sau một đám xương rồng,
Tìm đi tìm lại em không thấy mình.
Thoắt rồi hiện trước em xinh,
Gai đâu chẳng thấy, chỉ mình là ta.
Hahaha ..., Hahaha...
https://www.facebook.com/notes/ho%C3%A0ng-kim/%C4%91%C3%AAm-y%C3%AAn-t%E1%BB%AD/1263577517016345?pnref=story
(2) CHÀO NGÀY MỚI
@Gửi Ví dặm Ân tình và Chu Nhạc
Lần nhỡ ấy xuýt đi xa,
chơi cùng bạn quý la đà khói sương,
mới hay mưa nắng vô thường
mây che nắng sớm còn vương cõi trời.
Thanh nhàn bước tới thảnh thơi,
An nhiên thế sự về nơi an lành.
Trời đất vạn vật phong quang *
thung dung vui giữa nhân gian ân tình !...
(*) Minh triết sống thung dung phúc hậu. Mời đọc bài chi tiết tại đây https://hoangkimlong.wordpress.com/2015/04/14/minh-triet-song-thung-dung-phuc-hau-3/
(**) Hoàng Kim thật tâm đắc lời nhắn của Ví dặm Ân tình: "Trời đất vạn vật phong quang * "... Thiên - Địa - Vạn Vật. Mới rồi, có "người" đã trao cho anh chìa khóa thứ nhất: Vạn vật, để anh tự khai sáng mình và anh cần khai thông kinh mạch lạc trong tối thiểu là 3 năm. Anh phải tích cực rèn luyện hơn nữa, sẽ có người trao cho anh cái chìa khoa thứ hai. Sau khi tu luyện mình hết chặng thứ hai, khi ấy anh sẽ thấy bài thơ này là chìa khóa thứ 3 đi vào giác ngộ..."
(***) "Bàn ngắn về triết lý Phật giáo & Trúc Lâm Lạc Đạo" Phan Lan Hoa gửi @ KH là đáng đọc lại và suy ngẫm, trích dẫn nguyên văn:
"Một là giáo lý ấy 1000 năm sau khi Phật chết, mới được soạn lại thành sách, mà lại “tam sao thất bản” nữa, cho nên lần anh Tín Nhiệm nói “Phật đem lại ánh sáng văn minh cho loài người”, thì O Ví cự nự ngay, bởi phép thiền vô thông đã có tại Việt Nam từ thời Hùng Vương thứ 3, nghĩa là trước khi Phật ra đời dẽ đến trên dưới 1000 năm. Vậy thì ánh sáng văn minh của tộc người Việt Nam do chính Tiên Tổ người Việt đem lại, chứ không do Phật? Con người VN hôm nay cần phải tỉnh ngộ điều đó mới là “đạo ngãi báo ân”!
Hai là giáo lý của nhà Phật thường để câu cú vào sự lấp lửng, nửa ra chiều minh triết, nhưng nửa thì chả có nghĩa lý gì. Điều đó khiến cho đám tăng thích đời sau mỗi người “giác ngộ” theo một kiểu, không nhất quán tư tưởng, thành ra năm phe bảy phái chọi nhau.
“Chân lý là suối nguồn, chứ không phải là con người thần thánh hoặc chân lý tuyệt đối.”
Câu nay cũng vậy, xem qua thì tưởng là minh triết, nhưng xét về văn ngữ thì phi lý? “Chân lý là suối nguồn” thì đúng rồi, nhưng cái vế đuôi của nó “chứ không phải là con người thần thánh hoặc chân lý tuyệt đối” thì trật lấc về phép dùng từ? So sánh chân lý với con người, rồi thần thánh, nghĩa là cái làm sao?
Nhưng Trần Nhân Tông thì khác hẳn. Dù thơ hay kinh kệ đều câu nào ra câu đó.
“Hãy quay về tự thân chứ không tìm ở đâu khác”- Chân lý không thể cãi nổi luôn!
“Cư Trần Lạc Đạo thả tùy duyên
Đói thì ăn, mệt thì ngủ
Kho báu sẵn trong nhà khỏi phải tìm kiếm
Trước cảnh đẹp mà vô tâm thì thiền làm gì”
Bài thơ này nói lên quy luật tự nhiên là phải tuân theo, đừng có cãi. Đói thì ăn, mệt thì ngủ, nhu cầu tự nhiên của con người chớ có ép xác là tự hủy diệt chính mình; Xúc động trước cảnh sắc thiên nhiên cũng là quy luật cảm xúc tự nhiên, hà cớ phải ép trái tim mình “vô tâm” ?
Vậy mà đó chỉ mới là “ngôn tại”, còn cái sâu xa bên trong bài thơ vẽ nên một bức tranh thiền đối ngược với cách thiền của Phật giáo. Với Phật giáo, khi thiền là phải quên, quên buồn, quên vui, quên mọi hỉ nộ ái ố; với Phật giáo, người chuyên tu thời phải “trai giới”, còn với Lạc Đạo của Trần Nhân Tông, mà trước đó là Lý thánh Tông là Đạo Trời, là quy luật vận hành tự nhiên của Thiên – Địa, và cái đức hành Đạo của Vạn vật, cho nên “trai giới” không phải là Đạo, vì nó không tự nhiên, cái đức ấy là đức sai; Bỏ rỗng tâm hồn trước cảnh đẹp không cảm xúc cũng không phải là quy luật của Đạo, vì nó không tự nhiên, cái đức ấy cũng là đức sai.
Câu kết của bài “Câu có câu không” là “Cắt đứt mọi duyên quấn quýt như dây leo, Thì hữu và vô đều hoàn toàn thông suốt...”, cũng là ý như “đói thì ăn, mệt ngủ liền” vậy! Con đường đạo chỉ có ta thôi ở giữa. Hai bên ta là tả-hữu, trên dưới là Thiên Địa, hướng ta đi chỉ có ngược – xuôi. Xuôi theo Đạo thì gọi là Chính, ngược theo Đạo thì gọi là Tà. Bấy nhiêu đó đủ để hiểu Tà không phải là xấu xa, Chính chưa hẳn là quang minh. Trong cuộc đời, khi lý trí thấy cần thiết phải đi ngược thì cứ đi thôi.
Song có điều O Ví phân vân, “thung dung” “tự tại” “chén rượu cuộc cờ” giữa hoàn cảnh biển chết, dân cụt nghề làm ăn thì có là quy luật tự nhiên của Đạo hay không, hỡi Văn Nhân Chí Sĩ nước Nam ?"
Hoàng Kim
Bài viết mới trên TÌNH YÊU CUỘC SỐNG
CNM365, ngày mới nhất bấm vào đâycập nhật mỗi ngày
Video nhạc tuyển
Bài ca thời gian Omar Akram - Run away with me
Trở về trang chính
Hoàng KimNgọc Phương NamThung dungDạy và họcCây Lương thựcDạy và HọcTình yêu cuộc sốngKim on LinkedInKim on Facebook
Số lần xem trang : 17391
Nhập ngày : 26-03-2017
Điều chỉnh lần cuối : 10-10-2017 Ý kiến của bạn về bài viết này
Việt Nam học  #cnm365 #cltvn 1 tháng 1(01-01-2022)
Dạy và học 31 tháng 12(31-12-2021) Dạy và học 30 tháng 12(30-12-2021) Dạy và học 29 tháng 12(29-12-2021) Dạy và học 28 tháng 12(29-12-2021) Dạy và học 27 tháng 12(28-12-2021) Dạy và học 26 tháng 12(26-12-2021) Dạy và học 25 tháng 12(26-12-2021) Dạy và học 24 tháng 12(24-12-2021) Dạy và học 23 tháng 12(23-12-2021) Trang kế tiếp ... 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46
|
Đang xem 2020
.jpg)
.png)
In trang này
Lên đầu trang
Gởi ý kiến