|
 TS. Hoàng Kim
 |
 DẠY VÀ HỌC Tiến sĩ Alan Phan ,Chủ Tịch Quỹ Đầu Tư Viasa,người có trên 43 năm bôn ba làm ăn tại Mỹ và Trung Quốc trong bài: "Tài sản mềm của Việt Nam" đăng trên Góc nhìn Alan Phan đã có nhận xét: "Hai ngành nghề Việt Nam có lợi thế hàng đầu tại ASIAN đó là nông nghiệp công nghệ cao và công nghệ thông tin nếu biết phát triển đồng bộ và sáng tạo."Tôi rất tâm đắc và đồng tình với TS.Alan Phan trên tầm nhìn và quan điểm này. Dẫu vậy tôi lại thích cụm từ "nông nghiệp thông minh"hơn là :"nông nghiệp công nghệ cao" vì nhiều người hiểu chưa đúng dễ ngô nhận và giáo điều khi áp dụng Giáo sư tiến sĩ Nguyễn Văn Luật, anh hùng lao động, nguyên Viện Trưởng Viện Nghiên cứu lúa Đồng Bằng Sông Cửu Long đã viết bài "Luân canh tôm lúa một kiểu nông nghiệp thông minh" đăng trên báo Nhân Dân . "Nông nghiệp thông minh" vừa dung nạp được kiểu nông nghiệp truyền thống có từ bao đời, vừa có kiểu nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp đô thị, nông nghiệp miệt vườn, nông nghiệp du lịch, nông nghiệp an dưỡng,và vừa có "nông nghiệp công nghệ cao" chứ không phải áp dựng "nông nghiệp công nghệ cao" bằng bất cứ giá nào! Bản chất của loại hình "nông nghiệp thông minh"hay :"nông nghiệp công nghệ cao" là tạo ra những sản phẩm xanh, sạch, an toàn được đảm bảo bởi những cơ quan kiểm phẩm nổi danh thế giới là bước đầu. Phát huy trí sáng tạo, tổng kết thực tiễn và giáo dục huấn luyện nông dân công nghệ mới và quy trình canh tác thích hợp hiệu quả. Sử dụng đội ngũ trí thức trẻ bén nhậy, năng động, bám sát thực tiễn, đổi mới huấn luyện theo phương thức học để làm (Learning by Doing) tạo nên làn sóng thay đổi bộ mặt nông nghiệp,nông dân, nông thôn Việt Nam. Đó cũng chính là cách làm"Luân canh tôm-lúa xây dựng mô hình mangtính bền vững" của Nguyễn Bình trên báo Đất Mũi mà bà con Xóm Lá và mọi người cùng đọc dưới đây. Đó là "bác sỹ ".Của (Lương Định Của con đường lúa gạo) học Nhật về "kiến thức đầy mình" mà lại dạy "làm bờ vùng bờ thửa , cây nông tay thằng hàng" cho hàng triệu nông dân. Đó là bác Năm Hoằng (Trần Ngọc Hoàng dưới đáy đại dương là ngọc) :"thau chua, rửa phèn, lấn biển", bất chấp tử sinh công tôi để dựng nghiệp nông trường, họa lên bàn thờ dáng vóc của người anh hùng chân đất, trượng nghĩa vì dân.. Đó là anh Hồ Quang Cua gạo thơm Sóc Trăng với những chén cơm thơm đặc sản đầy đặn ân tình. Và đây nữa Địa chỉ xanh những giống lúa chịu hạn mặn có tên của Phạm Trung Nghĩa nhà khoa học xanh Viện Lúa . Thầy Luật viết những lời cảm động: "Hoàng Kim thân mến!Cảm ơn vì thông tin đầu tiên về TS Nghĩa, cùng bài viết đầu tiên về TS Nghĩa. Gần đây tôi cùng TS Nghĩa đi nhiều nơi, lần gần nhất là đi Sóc Trăng thăm giống lúa của Nghĩa, ấn tượng nhất là giống 85 ngày đạt 7 tấn thóc khô ở Long Phú. Rồi cùng dự mấy cuộc họp.Tôi có viết một bài về Nông nghiệp thông minh: Luân canh Lúa - tôm ở Bán Đảo Cà Mau, trong đó có kể đến cố Giám đốc Trần Ngọc Hoàng (cha Ba Sương), TS Nghĩa và Hồ Quang Cua. Báo Nhân dân đã đăng, rất vui là không bị xóa bác Năm Hoàng, và nói về hai nhân vật rất triển vọng là KS Cua và TS Nghĩa. Gửi Hoàng Kim tham khảo". Tôi xin chép lại ba bài trên đây để bà con Xóm Lá và mọi người cùng đọc
LUÂN CANH TÔM-LÚA
Một kiểu Nông nghiệp thông minh
Cho tới nay có khá nhiều kiểu nông nghiệp được đặt tên: ngoài kiểu nông nghiệp truyền thống có từ bao đời, có kiểu nông nghiệp sinh thái, kiểu nông nghiệp đô thị, nông nghiệp miệt vườn, nông nghiệp du lịch, nông nghiệp an dưỡng,.. và vừa qua mới chính thức xuất hiện tên kiểu “Nông nghiệp thông minh” ở Hội nghi :”Phát triển và xây dựng thương hiệu gạo ở vùng luân canh tôm lúa”, được tổ chức tới 3 lần, lần vừa qua (5/10/2012) tại TP Sóc Trăng, chỉ đạo bởi Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT, PGS.TS Bùi Bá Bổng và Cục trưởng Cục Trồng trọt mới: PGS TS Lê Quốc Doanh. Có hàng trăm đại biểu từ các địa phương có kiểu nông nghiệp này, và các doanh nghiệp lên quan, các nhà khoa học quan tâm
.
Kiểu “Nông nghiệp thông minh” không phải do chúng ta tự phong để tự khen, mà vừa qua một nhà khoa học nước ngoài đến tham quan tìm hiểu, khi biết được những lợi ích đã thể hiện trong thực tế hàng thập kỷ của kiểu nông nghiệp này mà “thốt lên” như vậy. Bởi vì, kiểu nông nghiệp thông minh canh tác tôm – lúa bao hàm nông nghiệp sinh thái và nông nghiệp hữu cơ: tận dụng tối đa mầu mỡ để lại của vụ trước làm đầu vào cho vụ sau rất hiệu quả. Sau mùa tôm độ mầu mỡ của đất ruộng lúa tăng lên rõ, đến mức không hoặc nếu cần thì có thể chỉ dùng tối thiểu phân hóa học và thuốc sát trùng nhằm giảm thiểu ảnh hưởng xấu đến vụ tôm. Năng suất vụ lúa ít khi đạt bốn tấn, bù lại là giá trị vụ tôm có thể cao hơn gấp hai đến năm lần vụ lúa. Vụ lúa lại khử hóa những chất độc hại sinh ra sau vụ tôm
Điều đáng chú ý hơn cả là, luân canh TÔM – LÚA là một trong những cách làm có hiệu quả rất cao cho người trồng lúa tăng thu nhập để trở nên khá giả và giàu có, vì nếu chỉ trồng lúa chuyên canh với diện tích nhỏ lẻ, khoảng 0,5 đến 1 ha như hiện nay thì rất khó đủ ăn đủ tiêu. Điều này chỉ có thể thực hiện được khi có diện tích canh tác lúa khoảng 3 – 5 ha trở lên. Ở vùng ven biển, nơi hứng chịu đầu tiên và nhiều nhất của biến đổi khí hậu, thì có lẽ chỉ có kiểu nông nghiệp này mới có thể giúp người nông dân vươn lên khá giả và giàu có. Người nông dân làm tôm - lúa quan tâm hơn đến bờ bao, đến rừng phòng hộ ven biển. Một tin vui: Bộ Nông nghiệp và PTNT vừa cho biết: Nhà nước sẽ tăng đầu tư thủy lợi cho vùng cho nuôi tôm cá, không tập trung vào nơi sản xuất lúa như trước đây.
Tỉnh Kiên Giang có diện tích nuôi tôm rộng nhất, tới trên 66.000 ha, thuộc vùng U Minh Thượng có diện tích đất nông nghiệp 146 ngàn ha, nhiễm phèn mặn, nước ngọt chỉ dựa vào nước mưa nên rất thiếu. Gần đây do biến đổi khí hậu nên mặn xâm nhập cao, sản xuất một vụ lúa mùa bấp bênh, lúa chết vì độ mặn tăng, tôm chết vì bệnh. Từ khi chuyển sang hệ thống canh tác tôm - lúa thì nhiều hộ vươn lên khá giả và giàu có. Ngành nông nghiệp địa phương đã nghiên cứu đề xuất quy trình quy phạm thực hiện luân canh tôm lúa thích hợp, từ xây dựng đồng ruộng, chuẩn bị ao vèo, vuông lắng, bờ bao, cống bọng..; cho đến con giống sạch bệnh, thả 3 – 5 con/m2, thả trong ao vèo 7 – 10 ngày, rồi thả bung cả ruộng nuôi..Với lúa, dùng giống cao sản ngắn ngày như OM2517, OM900, AS996, OM6162, ST5..;hay giống mùa địa phương Một bụi trắng lùn, Một bụi đỏ, ...
Diện tích canh tác tôm - lúa ở tỉnh Cà Mau đứng thứ nhì, đạt 43.000 ha. Một kết quả sản xuất ở tỉnh Cà Mau cho thấy, nuôi tôm không luân canh với lúa mỗi năm đạt 250 – 400 kg tôm; có luân canh với lúa, đạt 300 – 500 kg tôm với tiền lời độ 50 triệu đồng; lại thu thêm được khoảng 3,5 tấn lúa với đầu tư thấp. Giống lúa dùng trong sản xuất thường là Một bụi đỏ, Trắng tròn, Tép hành, trái mây.. và các giống mới như OM1490, AS996, OM576, OM2717..
Các tỉnh còn lại của ĐBSCL đều có canh tác tôm-lúa, như Bặc Liêu là tỉnh thức ba về diện tích, đạt trên 23 ngàn ha; tỉnh Sóc Trăng trên 11 ngàn.. Theo thống kê của Phân Viện Quy hoạch và TKNN Nam bộ năm 2010, thì diện tích canh tác tôm-lúa của cả ĐBSCL là 155. 500 ha, phần lớn ở bốn tình kể trên.
Ngoài thế mạnh đặc biệt về hiệu quả kinh tế và môi trường của “con tôm ôm cây lúa” như cách nói của cố nhà thơ Tố Hữu, là tiềm năng thế mạnh của hạt lúa cho gạo có giá trị cao, một tiềm nang dễ đạt được ở vùng sản xuất nông nghiệp thông minh này. Ở cuối thập kỷ của thế kỷ 20, với sự giúp đỡ về vốn của tỉnh Hậu Giang lúa đó, Viện Lúa ĐBSCL hợp tác với cố Giám đốc Nông trường 30 tháng 4 Trần Ngọc Hoàng (kiêm Giám đốc Nông trường Sông Hậu) và KS Hồ Quang Cua ở huyện Mỹ Xuyên, nhân giống và phát triển sản xuất bằng hạt giống Khaodokmali. Đồng thời, sản xuất thử cả giống Basmati đắt giá nhất thế giới. Chúng tôi lấy hạt giống từ Viện Lúa Quốc tế (IRRI) về và tích cực nhân giống..
Hàng tấn hạt giống của hai giống lúa thơm đặc sản trên được nhiều nơi đến mua để sàn xuất thử. Giống Khaodokmali được công nhận và tồn tại trong sản xuất ở nhiều nơi hàng chục năm sau. Chất lượng, bao gồm cả mùi thơm của hai giống trên được sản xuất ở vùng canh tác tôm lúa đâu có kém ở ở Pakistan, Ấn Độ và Thái Lan. Nhưng càng vào sâu trong nội địa càng giảm chất lượng, mặc dầu năng suất có tăng chút ít. Điều này càng làm sáng tỏ ở vùng ven biển ta chịu ảnh hưởng của nước mặn lợ có nhiều giống địa phương có chất lượng gạo rất cao, như giống Nàng Loan, Móng chim rơi, Nàng hương.., và cả một số giống mới thích hợp như ST5, ST22.. Cho nên, việc phấn đấu để có thương hiệu gạo đặc sản từ vùng này là có cơ sở thực tế, trong khi giống Khaodokmali và Basmati không trụ được, trước hết bởi vì dài ngày, năng suất thấp, giá thu mua chưa thỏa đáng.
Ở ĐBSCL hiện nay có 2 đơn vị nghiên cứu đang tích cực tạo chọn giống lúa thơm đặc sản đạt thương hiệu quốc gia, đã có những dòng và giống thử nghiệm rất triển vọng: Viện Lúa ĐBSCL và tỉnh Sóc Trăng. Ở tỉnh Sóc Trăng, KS Cua (đang được Nhà nước xem xét phong tặng AHLĐ) cùng cộng tác viên đã có tập- đoàn giống/ dòng ST, có giống thơm đặc sản qua chào hàng gạo có Cty nước ngoài trả đến gần 1000 USD/ tấn; Viện Lúa ĐBSCL, cũng đang được xem xét phong tặng AHLĐ lần thứ 2, cũng có nhiều dòng/ giống triển vọng, trong đó có giống của TS Nghĩa sản xuất thử tại trại chọn và nhân giống chịu mặn chịu phèn ở Long Phú, vừa thu hoạch một giống có 85 ngày mà đạt 7 tấn thóc khô/ha. Chúng tôi mong 2 đơn vị này hợp tác hơn, để cùng với Cty thích hợp, nhanh chóng có giống đạt thương hiệu quốc gia./.
GSTS. Nguyễn Văn Luật
Tư liệu
1./ Nuôi tôm sú trên nền ruộng muối. Mô hình 1 ha, ở xã An Ngãi, nuôi 15 con/ m2
LUÂN CANH TÔM LÚA
xây dựng mô hình mang tính bền vững
Ở buổi đầu chuyển đổi cơ cấu sản xuất từ trồng lúa kém hiệu quả sang nuôi tôm, việc thực hiện trồng lúa trên đất nuôi tôm chưa được nông dân “mặn mà”. Nay, cách nghĩ cách làm của nông dân vùng chuyển dịch hoàn toàn đổi khác, với phương châm đa canh đa con trên cùng diện tích nhằm phát huy hiệu quả của đất. Nổi bật, trong năm 2007, 2008, mô hình sản xuất luân canh tôm-lúa trở thành “cao trào” được đông đảo nông dân vùng chuyển dịch hưởng ứng, xem đây là một mô hình canh tác bền vững. (Không nằm trong vùng quy hoạch, nhưng nhiều năm liền anh Phan Văn Giao, ấp Lý Ấn, xã Hưng Mỹ, huyện Cái Nước, sản xuất thành công một vụ lúa trên đất nuôi tôm)
Nhiều nơi nông dân khẩn trương gieo cấy vụ lúa trên đất nuôi tôm
Khởi sắc Tôm Lúa
Năm 2007, nông dân Cà Mau thực hiện việc gieo cấy lúa trên đất nuôi tôm đạt 31.757ha, vượt chỉ tiêu 5.757ha. Bước sang năm 2008, đạt 43.415ha, vượt kế hoạch 167%. Những địa phương thực hiện mô hình tôm-lúa nổi bật: Thới Bình, U Minh, Trần Văn Thời... có những vùng không nằm trong vùng quy hoạch luân canh tôm-lúa, nhưng người dân vẫn hưởng ứng gieo cấy và đạt năng suất cao. Năng suất lúa bình quân từ 3,5 - 4 tấn/ha, có nơi sản lượng lên đến trên 4 tấn/ha. Từ những kết quả khả quan trong hai vụ mùa liên tiếp, bước vào vụ canh tác năm 2009, Cà Mau đề ra kế hoạch thực hiện tôm-lúa trên địa bàn toàn tỉnh là 35.000ha. Tính đến trung tuần tháng 10, toàn tỉnh đã gieo cấy tôm-lúa được trên 46.000ha. Con số này còn có thể tăng lên, vì hiện nhiều nơi nông dân vẫn đang cải tạo đất để gieo sạ, cấy lúa.
Điểm sáng trong mùa vụ năm nay, ngoài chỉ tiêu của tỉnh giao, các huyện còn chủ động xây dựng kế hoạch thực hiện của địa phương mình, tăng từ 300 - 500ha so với kế hoạch. Điển hình là Cái Nước, huyện nằm trong vùng quy hoạch Nam Cà Mau, tuy lợi thế lúa-tôm không bằng các huyện Thới Bình, U Minh, Trần Văn Thời... của vùng Bắc Cà Mau, nhưng Cái Nước đã có hai mùa lúa-tôm thắng lợi. Năm 2009, tỉnh giao chỉ tiêu cho huyện 2.000ha lúa-tôm, huyện xây dựng kế hoạch phấn đấu 2.500ha. Tính đến thời điểm hiện nay, toàn huyện đã gieo cấy được trên 4.000ha. Có những ấp, nông dân thực hiện cấy lúa trên đất nuôi tôm gần như 100%. Anh Phan Văn Bảo, cán bộ phụ trách nông nghiệp xã Hòa Mỹ, phấn khởi: “Tôm-lúa đã thật sự trở thành mô hình “lý tưởng” của vùng chuyển dịch. Giờ đây, mỗi khi nhắc đến tôm là người dân thường kèm theo lúa”. Anh Phan Văn Giao, ấp Lý Ấn, xã Hưng Mỹ, cho biết: “Cách đây ba năm, tôi là người đầu tiên nơi đây thực hiện mô hình tôm-lúa. Nhờ hiệu quả khả quan từ những vụ mùa trước mà năm nay, tôi còn thuê thêm đất để làm”. Hiện tại, lúa trong vuông anh Giao đã được gần hai tháng tuổi, phát triển rất tốt, ước tính vụ lúa-tôm này trên 4 tấn/ha.
Ở huyện Phú Tân, chuyện luân canh tôm-lúa mới chỉ được “manh nha” trong một hai năm trở lại đây, nhưng đang có dấu hiệu phát triển khá mạnh mẽ. Được biết, vụ tôm-lúa năm 2009, tỉnh giao chỉ tiêu là 500ha, huyện xây dựng kế hoạch 800ha và đến nay, toàn huyện đã thực hiện được trên 4.000ha. Huyện Đầm Dơi không nằm trong chỉ tiêu tỉnh giao, vậy mà hiện nay trên địa bàn huyện vẫn có khá nhiều hộ dân thực hiện chủ trương cấy lúa trên đất nuôi tôm và khôi phục mô hình tôm-lúa…
Nông dân chăm sóc vụ mùa tôm-lúa
|
| |
Mô hình canh tác luân canh tôm-lúa trên vùng chuyển dịch đang phát triển bền vững
Để mô hình luân canh bền vững
Hơn hai năm trở lại đây, trong quá trình canh tác luân canh tôm-lúa, nông dân cũng dần tích lũy được nhiều kinh nghiệm, khi sản xuất vụ mùa, bà con biết chọn những giống lúa thích nghi tốt với vùng đất. Hằng năm, vào thời điểm tháng 6, 7, Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư tỉnh kết hợp Phòng Nông nghiệp các huyện nằm trong vùng quy hoạch luân canh tôm-lúa mở các lớp hướng dẫn kỹ thuật, phát tài liệu cho bà con nông dân.
Tuy nhiên, ở những vùng sản xuất tôm-lúa ngoài quy hoạch, thời gian gần đây một số nơi đã bắt đầu xuất hiện bệnh trên lúa ở đất nuôi tôm, do nông dân chưa tuân thủ đúng quy trình của các nhà chuyên môn đưa ra trong quá trình luân canh tôm-lúa. Ông Trương Minh Thành, ấp Thị Tường B, xã Hòa Mỹ, huyện Cái Nước, thừa nhận: “Do vào thời điểm rửa phèn trên đất nuôi tôm để chuẩn bị cấy lúa lại đúng ngay vào lúc tôm trúng nên khó tuân thủ nghiêm ngặt theo quy trình đưa ra. Vì vậy, cấy lúa xuống một thời gian bị vàng, rồi chết cứ nghĩ là sâu bệnh, nhưng không ngờ là do mình cải tạo đất chưa tốt”.
Theo hướng dẫn của ngành chức năng, khu vực Bắc Cà Mau do chân ruộng trũng, điều kiện thoát nước khó khăn nên bố trí gieo cấy trong tháng 9 đến đầu tháng 10; khu vực Nam Cà Mau chân ruộng tương đối cao, có điều kiện rửa mặn tốt nên gieo cấy từ đầu đến giữa tháng 9 là phù hợp. Thế nhưng, qua khảo sát cả những vùng quy hoạch và ngoài vùng quy hoạch, nông dân vẫn chủ quan, chẳng những không cải tạo tốt đất vuông mà còn gieo cấy không đúng lịch thời vụ đã đưa ra. Kỹ sư Lê Quang Hiền, Trưởng phòng Nông nghiệp, Trung tâm Khuyến nông-Khuyến ngư tỉnh, khuyến cáo: “Để luân canh tôm-lúa hiệu quả, điều cần thiết nhất là nông dân cần nắm bắt kỹ các quy trình từ cải tạo, rửa đất cho đến lịch thời vụ xuống giống, gieo cấy. Sau khi cấy có mưa nhiều nên tiến hành tiếp tục xổ nước, rửa phèn; củng cố lại bờ bao tránh rò rỉ, xâm mặn trong suốt mùa vụ”. Theo kỹ sư Hiền thì ruộng tôm-lúa thông thường rất ít xảy ra sâu bệnh. Những sâu bệnh thường gặp là sâu phao, sâu cuốn lá ở giai đoạn đẻ nhánh. Để hạn chế mật độ sâu bệnh, bà con nên dùng biện pháp rút nước, hạn chế tối đa sử dụng thuốc hóa học, chỉ sử dụng khi cần thiết, nên chọn thuốc vi sinh ít độc hại cho môi trường và tôm. Ngoài ra, sản xuất theo mô hình luân canh tôm-lúa sẽ góp phần cách ly được sự phát triển của các loại virút, vi khuẩn, làm suy giảm sự lưu chuyển của dịch bệnh. Chính từ trồng lúa trên đất nuôi tôm ổn định mà đảm bảo được môi trường nước, sản lượng tôm nuôi tăng lên, hạn chế rủi ro.
Hội thảo “Phát triển hệ thống sản xuất lúa-tôm bền vững vùng ven biển ĐBSCL” tại Sóc Trăng vào tháng 9 cũng khẳng định, nhiều năm qua, mô hình tôm-lúa đã mang lại lợi ích rất lớn cho nhà nông và tính bền vững về môi trường của mô hình này. Hội thảo cũng chọn ra hai tỉnh trong vùng ven biển ĐBSCL để mở rộng mô hình sản xuất luân canh tôm-lúa, trong đó có Cà Mau. Vì vậy, để mô hình tôm-lúa ổn định, bền vững, thời gian tới, các địa phương trong tỉnh cần sớm đẩy nhanh tiến độ thực hiện Đề án “Nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả trong sản xuất tôm, lúa” của tỉnh; trong đó, chú trọng đến tập huấn khuyến nông-khuyến ngư cho nhà nông trong vùng sản xuất luân canh tôm-lúa; kế hoạch nắm bắt lịch thời vụ; vùng tôm-lúa cần có quy hoạch, xây dựng lại hệ thống thủy lợi nhằm đáp ứng nhu cầu mùa vụ. Đề án còn là nền tảng tích cực để thực hiện thành công trong việc chuyển đổi sản xuất luân canh tôm-lúa mang tính căn cơ và lâu dài.
Nguyễn Bình
(Nguồn: Báo Đất Mũi)
TÀI SẢN MỀM CỦA VIỆT NAM
GÓC NHÌN ALAN. Khi tôi còn làm cho hãng Eisenberg và Hartcourt vào những năm đầu mở cửa của Trung Quốc (1975-1990), chúng tôi được tiếp đón nồng hậu và được mời đầu tư váo những công ty mà chánh phủ TQ cho là “hòn ngọc”giá trị nhất của họ. Đó là những đại công ty có nhà máy lớn như một sân vận động, hàng chục ngàn nhân công, cơ sở văn phòng bề thế…tọa lạc phần lớn tại các vùng khỉ ho gà gáy (kế hoạch tránh các phi vụ ném bom trong chiến tranh). Những doanh nghiệp nhà nước này mang rất nhiều tính chất xã hội và quản lý theo kiểu “cha chung”…nên thua lỗ thường trực. Trước 1990, không mấy ai trên thế giới suy nghĩ nhiều về tài sản “mềm”, mà đo lường sự thịnh vượng thành công của 1 công ty hay 1 con người qua các đồ chơi sờ mó được như bất động sản, khoáng sản, thực phẩm, xe cộ, điện máy…
Giá trị của tài sản mềm
Do đó, khi Hartcourt đem tiền đầu tư chuyên vào các công ty IT hay truyền thông, nhiều tư vấn TQ cho chúng tôi ngu, đem tiền đi đổ sông Ngô. Ngay đến hôm nay, phần lớn doanh nhân Việt vẫn không nhận ra giá trị mềm của công ty họ. Khi họ chào bán hay mời mọc, họ vẫn khoe nhiều về nhà máy hoành tráng, bao nhiêu hectares đất bao quanh, văn phòng tráng lệ ngay tại trung tâm thành phố và chiếc xe Rolls Royce họ đang lái….Alan Phan (240)
Tôi có đến thăm tập đoàn Foxconn ờ Shenzen hai năm về trước. Nhà máy hiện đại với hơn 30 ngàn nhân công, hệ thống dây chuyền sản xuất và các phòng “sạch” (clean room) vĩ đại trông rất ấn tượng. Sản phẩm lớn nhất họ gia công là các Iphone, Ipad, Ipod cho Apple. Trong khi Apple làm chủ bản quyền trí tuệ và thương hiệu nên kiếm lời khoảng $140 USD mỗi đơn vị Iphone, lợi nhuận của Foxconn khoảng $7 một chiếc.
Hãng Nike có thương vụ lớn nhất toàn cầu về giầy dép và trang phục thể thao. Họ không sở hữu bất kỳ nhà máy nào trên thế giới. Tài sản quý giá nhất là thương hiệu đã xây dựng suốt 50 năm qua và những trung tâm thiết kế và các phòng thí nghiệm hiện đại nhất về công nghệ và sản phẩm. Những công ty có thị giá cao nhất trên thế giới đều là những công ty mà giá trị mềm vượt trội: Google, Microsoft, Facebook, Pfizer, Oracle, IBM…Không một công ty bất động sản nào nằm trong Top 100 (100 công ty hàng đầu).
Tài sản mềm mang giá trị quan trọng nhất trong lợi thế cạnh tranh của nền kinh tế tương lai. Nhìn lại Việt nam, liệu chúng ta có thể đánh giá được những tài sản mềm? Vai trò của chúng sẽ ảnh hưởng như thế nào trong chiến lược kinh tế khu vực và toàn cầu? Hãy kiểm điểm.
1. Tài sản con người
Hai yếu tố tạo mũi nhọn cho đội ngũ nhân lực là sáng tạo và năng động. Đây là phạm trù của tuổi trẻ và Việt nam thường hãnh diện với một dân số mà 65% dưới 30 tuổi, trên 50 triệu người. Thêm vào đó, học sinh sinh viên Việt Nam thường tỏa sáng trên các trường trung đại học khắp thế giới. Cộng với giới trẻ trong nước, Việt Nam có 3.8 triệu kiều bào có kinh nghiệm nghề nghiệp cao, 32% tốt nghiệp đại học. Nói chung so với 9 quốc gia còn lại trong khối ASEAN, Việt Nam dẫn đầu về tiềm lực của nhân tài, trên cả Indonesia với gần 250 triệu dân.
Tuy nhiên, sự yếu kém của nền giáo dục lý thuyết từ chương đã làm què quặt tiềm năng này. Công ty Intel đã không tìm ra đủ 180 nhân viên trung cấp cho nhà máy 1 tỷ đô la của họ ở Thủ Đức và phải nhập khẩu một số lớn chuyên viên từ Malaysia và Phi Luật Tân. Các công ty FDI khác tại Việt Nam đều có những than phiền tương tự.
Thêm vào đó, tư duy sao chép nguyên bản các tư tưởng truyền thống, các công thức khoa học lỗi thời và chánh sách dùng người lấy ngoan ngõan làm chỉ tiêu…đã gây thui chột mọi sáng kiến, mọi đổi mới, mọi tiến bộ. Dù có số lượng giáo sư tiến sĩ cao nhất ASEAN (gần 10 ngàn người), Việt Nam chỉ có 5 bằng sáng chế nộp tại Âu Mỹ trong 6 năm qua. Năm 2011, trong khi Singapore với 5 triệu dân đăng ký 648 bằng sáng chế, con số từ Việt Nam là zero cho 90 triệu dân.
1. Tài sản con người
Các tên tuổi mà mạng truyền thông Việt không ngừng vinh danh như Vinamilk, Trung Nguyên, Dr. Thanh, Bitis…đều không có một dấu ấn gì trên thương trường quốc tế. Ngay cả Vietnam Airlines đáng lẽ phải là một đầu cầu để phát huy các thương hiệu khác cho Việt Nam trên khắp điểm đến của thế giới đã chưa hoàn thành nhiệm vụ của mình.
Nhờ vai trò lịch sử trong 2 cuộc chiến tranh Pháp-Mỹ, Việt Nam đã có tiềm năng để nổi tiếng và tạo thiện cảm với nhân dân thế giới. Tuy nhiên sau 37 năm từ ngày chấm dứt chiến tranh, hình ảnh Việt Nam đã mờ dần trong trí nhớ của những thế hệ trẻ sau này. Sự thiếu vắng những thành quả ấn tượng trên mọi lãnh vực từ kinh tế đến khoa học, từ nghệ thuật đến thể thao đã bào mòn thương hiệu Việt Nam.
Nhật Bản phải mất gần 40 năm mới tạo dựng cho Made In Japan một thương hiệu đồng nghĩa với chất lượng sản phẩm và sáng tạo. Trung Quốc cố gắng tạo một thương hiệu quốc gia suốt 35 năm qua. Cho đến nay, kết quả ngược lại với mong ước, các thực phẩm, hóa phẩm Made in China bị tẩy chay trên mọi thị trường, ngay cả tại chính quốc gia họ. Các sản phẩm tiêu dùng khác của TQ đồng nghĩa với giá rẻ và biểu hiện của hàng nhái, hàng giả, hàng dởm…
Một may mắn cho Việt Nam là dù nằm cạnh Trung Quốc và mang nhiều tính chất kinh doanh cẩu thả tương tự, sản phẩm Việt Nam vẫn chưa bị bôi đen trên thế giới. Tuy nhiên, nếu tiếp tục copy ông láng giềng về quản lý chất lượng, thương hiệu chúng ta sẽ là một gánh nặng đè trên giá cả, thay vì hưởng một mức giá cao hơn (premium) như Nhật Bản.
3. Vị thế trên thị trường
Mọi nền kinh tế cũng như doanh nghiệp đều có thể tạo cho mình một thế mạnh trong các thị trường ngách, mà không cần đến các yếu tố cạnh tranh trên. Thí dụ, Thụy Sĩ hay Singapore không có một nền tài chánh lớn mạnh như Mỹ, Anh…cũng không có đội ngũ hay công nghệ gì sáng tạo hơn; nhưng họ biết biến quốc gia nhỏ bé của họ thành một trung tâm tài chánh thế giới qua chánh sách mở rộng mà kín đáo, hiệu năng và minh bạch.
Việt Nam có thể tìm một lợi thế cạnh tranh theo phương thức trên. Dù công nghiệp Việt không thể sánh với Trung Quốc trên rất nhiều phương diện, nhưng các nhà sản xuất Hàn , Nhật đã đầu tư nhiều vào Việt Nam để tránh rủi ro khi bỏ tất cả trứng vào cái giỏ Trung Quốc. Về du lịch, dù không thể cạnh tranh với Thái Lan hay ngay cả xứ nhỏ như Singapore và Mã Lai, Việt Nam có thể đào sâu vào một chiến lược đặc trưng như sinh thái hay thám hiểm hay hưu trí để tạo thị trường.
Hai ngành nghề tôi tin là Việt Nam có thể dẫn đầu tại ASEAN nếu biết phát triển đồng bộ và sáng tạo. Thứ nhất là nông nghiệp công nghệ cao. Tạo ra những sản phẩm xanh, sạch, an toàn được đảm bảo bởi những cơ quan kiểm phẩm nổi danh thế giới là bước đầu. Việc giáo dục huấn luyện cho các nông dân những công nghệ mới, những quy trình dùng IT để điều hòa và tiếp liệu, sử dụng đội ngũ tiếp thị trẻ và bén nhậy từ thành phố có thể tạo nên một làn sóng thay đổi bộ mặt của nông thủy sản Việt Nam. Người tiêu dùng tại các nước Á Châu, nhất là tại các nơi có thu nhập cao như Hồng Kông, Nhật, Singapore…đang có nhu cầu rất lớn về an toàn thực phẩm.
Thứ hai là ngành IT (công nghệ thông tin) tại các thành phố lớn bao quanh bởi các đại học tiến bộ và hiện đại. Giáo trình học phải thay đổi và các trung tâm IT phải có những cơ sở hạ tầng tối tân nhất để giúp tính sáng tạo của đội ngũ phát huy đúng mức. Trên hết, luật về bản quyền trí tuệ phải được thắt chặt và nghiêm túc thực thi trên mọi cấp bực của thị trường.
4. Văn hóa gia đình và xã hội
Người Việt Nam có một gắn bó thân tình chặt chẽ với gia đình, làng xóm và đất nước, nên sự đùm bọc và tiếp sức tạo một thế đoàn kết mạnh hơn chủ nghĩa cá nhân của Âu Mỹ. Nhưng đây cũng có thể là một bất lợi vì tầm nhìn bị giới hạn, tâm lý bầy đàn rất cao và quá gần nhau thì cũng dễ gây ra xích mích mâu thuẫn. Một mặt khác, liên hệ với tha nhân ngoài xã hội lớn đang bị tha hóa và xuống cấp trầm trọng, tinh thần công dân trở nên tệ hại với những vấn nạn về tham lam, vô cảm, thói gây ô nhiễm và tư duy ích kỷ.
Nói tóm lại, cơ hội để tạo dựng những tài sản mềm cho Việt Nam hiện diện trên nhiều lãnh vực và tiềm năng của các tài sản này có thể là cú hích đưa kinh tế Việt bắt kịp các láng giềng giầu ở ASEAN trong 1 hay 2 thập kỷ sắp đến. Ba đòi hỏi quan trọng nhất trong quy trình đột phá này:
1. Tư duy của đại đa số người dân phải thay đổi để hiểu rằng cái giá phải trả cho sự thịnh vương tương lai là can đảm vất bỏ ngay lập tức những thói quen tai hại, những tư tưởnglỗi thời và những định kiến sai lầm về kinh tế, xã hội và văn hóa. Một cuộc đổi mới toàn diện từ trí tuệ của trí thức, nông nhân công, trẻ già, giàu nghèo là ưu tiên số một.
2. Thành phần ưu tú và đang được hưởng thụ những thành quả từ sự thay đổi cơ chế phải nắm lấy cơ hội để tạo cho doanh nghiệp mình đang làm chủ hay làm công lĩnh hội được những kiến thức, công nghệ hiện đại, những kỹ cương đạo đức dài hạn, những sáng tạo đột phá trên thị trường và phải bắt đầu xây dựng thương hiệu bền vững.
3. Chánh phủ nên tránh mọi can thiệp vào vận hành kinh tế của tư nhân, hãy tin vào khả năng kinh doanh của người dân, Họ dư sức đưa nền kinh tế này vào quỹ đạo của các nước tiến bộ và qua mặt những đối thủ cạnh tranh tại ASEAN cũng như toàn cầu. Hãy cởi trói cho họ để họ tự lực cánh sinh và đừng áp đặt thêm những gánh nặng không cần thiết qua chánh sách thuế khóa công bằng và thủ tục hành chánh đơn giản minh bạch Như Milon Friedman đã nhận xét: “qua bao nhiêu thời đại với nhiều thể chế kinh tế, không có một hệ thống xã hội nào có thể cải thiện mức sống của người dân nhanh chóng bằng hệ thống tự do để mặc cho người dân tự tỏa sáng sự sáng tạo và lao động của họ”
T.S Alan Phan, Chủ Tịch Quỹ Đầu Tư Viasa, một doanh nhân bôn ba làm ăn trên 43 năm qua tại Mỹ và Trung Quốc. Ông cũng là tác giả của 8 cuốn sách Anh và Việt ngữ về kinh tế tài chánh của các nền kinh tế mới nổi. Ông tốt nghiệp tại các đại học Penn State, American Intercontinental (Mỹ), Sussex (UK) và Southern Cross (Úc). Web site cá nhân là www.gocnhinalan.com Tác giả 9 cuốn sách Anh và Việt ngữ về thị trường mới nổi - Bình luận gia chính cho các tạp chí Vietnam Financial Review, Robb Report, Saigon Times, Vietnamnet, Saigon Tiếp Thị, Doanh Nhân - Giảng viên thỉnh giảng tại các đại học Mỹ và Trung Quốc - Doanh nhân với 43 năm kinh nghiệm tại Mỹ và Trung Quốc - Việt kiều đầu tiên đưa công ty tư nhân của mình lên niêm yết sàn chứng khoán Mỹ (1987) - Công ty Hartcourt đạt thị giá US $670 triệu vào năm 1999 - Doanh nhân đầu tiên đưa giao dịch chứng khoán và giáo dục từ xa qua mạng Internet tại Trung Quốc (1997) - Chủ tịch Quỹ đầu tư Viasa ( hiện nay)
Số lần xem trang : 16116
Nhập ngày : 24-10-2012
Điều chỉnh lần cuối : Ý kiến của bạn về bài viết này
Văn hóa và Giáo dục  Từ Mao Trạch Đông tới Tập Cận Bình(24-05-2019)
Phan Huy Chú thầy bách khoa thư(27-05-2019) Nguyễn Hàm Ninh Thầy Vua(23-05-2019) Bill Gates học để làm(01-06-2019) Lên đỉnh(20-06-2018) Cháu và ông(23-07-2018) Hoa Đất(18-06-2018) Ngày của Bố(18-06-2018) Tỉnh thức sự chậm rãi minh triết(17-06-2018) Khổng Tử dạy và học(21-05-2018) Trang kế tiếp ... 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
|
Đang xem 8834
.jpg)
.png)
In trang này
Lên đầu trang
Gởi ý kiến